Վանի թագավորությունում կիրառված գրային համակարգերը։
Վանի թագավորությունում գործածվել է գրային 3 համակարգ, որոնցից մեկը՝ բնիկ տեղականը, մեհենագրերն են՝ բաղկացած շուրջ 300 մեհենանշանից (հիերոգլիֆ), որոնք գրվել են աջից ձախ և վերից վար ուղղություններով: Այս համակարգի վերծանման արդյունքները հիմք են տալիս եզրակացնելու, որ Վանի մեհենագրության լեզուն հնագույն հայերենն է:Վանի թագավորությունում կիրառվել են սեպագիր համակարգերը: Սարդուրի I-ի և նրա հաջորդների օրոք գրվել են ասորեստանյան սեպագրերով և ասուրերեն արձանագրություններ: Իշպուինի արքայի օրոք ստեղծվել է տեղական սեպագրերի համակարգը, որով մեզ են հասել ավելի քան 600 մեծ ու փոքր բնագրեր:
Հայոց դիցարանի աստվածներին և նրանց պաշտամունքի կենտրոնները։
Հայկական դիցաբանությունը հայ ժողովրդի նախաքրիստոնեական շրջանում տարածված հավատալիքներն էին։ Այն իրենից ներկայացնում էր հայաստանում դավանվող Զրադաշտական կրոնի ձուլումը բուն հայկական հավատալիքների և հելենիստական մշակույթի հետ։ Դիցարանը ժամանակի ընթացքում ենթարկվել է փոփոխության, և դրա պատմությունը կարելի է բաժանել 3 փուլի՝ ուրարտական (Վանի թագավորությունում, մ․թ․ա 10-6րդ դարեր), զրադաշտական (Երվանդունիների թագավորության շրջանում՝ մ.թ.ա. 6-2-րդ դարեր) և հելլենիստական (Արտաշեսյան և Արշակունյաց թագավորության շրջանում՝ մ.թ.ա. 2 – մ.թ. 4-րդ դարեր)։
Հայկական դիցաբանությունը 4-րդ դարից սկսած իր դիրքերը զիջում է քրիստոնեությանը, որը Հայաստանում ընդունվել էր 301 թվականին։ Քրիստոնեությունը 301 թվականին չընդունած հայերի (արևորդիների) վերջին ներկայացուցիչները անհետացան մեծ եղեռնի թվականներին։